Η Θέση της γυναίκας στην αρχαιότητα

Πολλές φορές, για να επισκιαστεί το αδιαμφισβήτητο μεγαλείο του αρχαίου κόσμου, ο αρχαίος ελληνικός τρόπος ζωής και το αρχαίο Ελληνικό πνεύμα, έχουν δεχτεί πολλές βάναυσες και ύπουλες επιθέσεις. Κάποιοι, αποφάσισαν να διαστρεβλώσουν τα γεγονότα κατακρεουργώντας την αλήθεια. Αυτό έχει συμβεί σε πάρα πολλές περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα στην θέση την οποία κατείχε η γυναίκα κατά την αρχαιότητα και σε πάμπολλα άλλα θέματα. Δυστυχώς σε αυτήν την παραπληροφόρηση -όπως και σε πολλές άλλες- συμβάλουν και τα σχολικά βιβλία τα οποία ως τώρα έχουμε ή πρόκειται να διδαχτούμε.

Η γυναίκα, σαφώς και δεν είχε τις ίδιες ενασχολήσεις που είχαν οι άνδρες και θα ήταν λάθος να προσπαθήσω να υποστηρίξω αυτό. Όμως τα καθήκοντα τα οποία είχε ήταν εξίσου σημαντικά. Πρωτίστως, πρέπει να τονιστεί ότι οι γυναίκες μορφώνονταν σε αντίθεση με τα όσα λέγονται. Υπάρχουν μάλιστα πολλές αναφορές που έχουν διασωθεί για γυναίκες με εξέχουσα θέση στην φιλοσοφία, ποίηση, ζωγραφική, αστρονομία, ιατρική, στην διδαχή των μαθηματικών, στην συγγραφή επικών έργων κλπ. - Αβροτέλεια - Πυθαγόρεια φιλόσοφος, Αγλαονίκη - Αστρονόμος, Αγνοδίκη η Αθηναία - Ιατρός, Αίγλη - Ιατρός, Αίθρα - Μαθηματικός, Ανάγορα η Μιλήσια - μαθήτρια Σαπφούς, Αντιοχίς η Τλωία - Ιατρός και Φαρμακολόγος, Άνυτη η Τεγεάτις - Ποιήτρια, Αξιόθεα - Πλατωνική φιλόσοφος, Αρετή η Κυρήνεια - Φιλόσοφος και μαθηματικός, Αρητη - Φιλόσοφος και Συγγραφεύς, Αριστάρετη - Ζωγράφος, Αριστοδαμα - Ποιήτρια, Αριστομάχη - Ποιήτρια επικών έργων, Βαβελυκα - Πυθαγόρεια φιλόσοφος, Βερονίκη - Φιλόσοφος, Γλαύκη - Ποιήτρια και Κιθαρίστρια, Γογγύλα η Κολοφώνια - μαθήτρια της Σαπφούς, Γοργώ - Ποιήτρια, Δαμοφύλη - Ποιήτρια ερωτικών στίχων, Δημάρετη και Δημοχάρις - Ποιήτριες, Ειρήνη- Ζωγράφος, Ευνεικα η Σαλαμινία - Μαθήτρια Σαπφούς και πάρα πολλές άλλες που μου είναι αδύνατο δυστυχώς να τις αναφέρω.-

Οι γυναίκες σε πολλές πόλεις δεν είχαν την δυνατότητα να έχουν τις ίδιες ενασχολήσεις με τους άνδρες και παρέμεναν στον οίκο για τον φροντίσουν. Ας μην ξεχνάμε όμως πως ήταν οι τότε οίκοι σε σχέση με τα τωρινά σπίτια. Τότε δεν έμενε σε έναν οίκο μία τετραμελής οικογένεια όπως τώρα και απλώς η γυναίκα μαγείρευε, έπλενε και ό,τι άλλο κάνει τώρα. Τότε στους οίκους έμεναν άτομα από το “σόι” του άνδρα ή της γυναίκας ή και των δύο, το μέγεθος των τότε οίκων ήταν σαφέστατα μεγαλύτερο. Μέσα στον οίκο εργάζονταν πάρα πολλοί υπηρέτες και δούλοι όπως για παράδειγμα ο/η τροφός, ο/η παιδαγωγός, ο/η οινοχόος κλπ. Για την επίβλεψη όλων των υπηρετών και των δούλων, την ανατροφή των παιδιών μέχρι κάποιας ορισμένης ηλικίας και την φροντίδα του ίδιου του οίκου, αλλά και για πάρα πολλές άλλες αρμοδιότητες ήταν υπεύθυνη η γυναίκα.

Δεν νομίζω ότι η θέση της γυναίκας ήταν υποβαθμισμένη στην αρχαία Ελλάδα όπως ήταν σε άλλες χώρες στην αρχαιότητα, πιστεύω ότι είχε διαχωρίσει κάποιες αρμοδιότητες με τους υπόλοιπους, αρμοδιότητες όχι κατώτερες αλλά διαφορετικές και αναγκαίες, διότι αν κάποιος δεν φροντίσει για την επιμέλεια του σπιτιού του και των παιδιών του δεν μπορεί να ασχοληθεί με άλλα όπως την ενασχόληση με τα κοινά, την φιλοσοφία και συμμετοχή του σε ιερούς αγώνες κλπ.

Πολλοί ακόμη στηρίζουν την θεωρία περί κατωτερότητας της γυναίκας στο ότι δεν συμμετείχε στους Ολυμπιακούς αγώνες… Ας μην ξεχνάμε ότι στην αρχαιότητα υπήρχαν αγώνες μόνο για άνδρες αλλά και άλλοι, μόνο για γυναίκες. Αυτό σημαίνει πως οι άνδρες είχαν κατώτερη θέση από τις γυναίκες; Ακόμη όμως και στους Ολυμπιακούς αγώνες, στους οποίους δεν συμμετείχαν γυναίκες πρέπει να επισημανθεί ότι έχουμε βράβευση γυναικών, διότι στην αρματοδρομία βραβευόταν αυτός στον οποίο ανήκαν τα άλογα, αν τα άλογα ανήκαν σε γυναίκες τότε βραβεύονταν γυναίκες.

Αγώνες μόνο για γυναίκες, ήταν τα Ηραία και είναι λάθος να συγκρίνουμε τις δύο αυτές αθλητικές τελετές μεταξύ τους λέγοντας πως οι Ολυμπιακοί αγώνες είχαν μεγαλύτερη σημασία διότι και οι δύο γίνονταν για θρησκευτικούς λόγους. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες γίνονταν προς τιμήν του Διός και του Απόλλωνος, και τα Ηραία προς τιμήν της Ήρας, ο Δίας ήταν “ο Βασιλιάς” - Πατέρας των Θεών ενώ η Ήρα, η γυναίκα του Δία, “βασίλισσα” - Μητέρα των Θεών, οπότε αυτοί οι δύο αγώνες γίνονταν ο ένας από άνδρες προς τιμήν του πατέρα των Θεών και ο άλλος από τις γυναίκες προς τιμήν της συζύγου αυτού, οπότε είναι ισάξιοι. Εκτός αυτού υπήρχαν και άλλοι θρησκευτικοί αγώνες που γίνονταν στους οποίους μετείχαν και γυναίκες ή μόνο γυναίκες όπως στα Ταυροκαθάψια στην αρχαία Κρήτη.

Επίσης στην αρχαιότητα σε αντίθεση με σήμερα εκτός από ιερείς υπήρχαν και ιέρειες γεγονός που δείχνει την ισότητα των δύο φύλων στα θρησκευτικά τους καθήκοντα κάτι που λείπει στις μέρες μας. Εκτός αυτού οι γυναίκες έπαιρναν μέρος και στα μυστήρια τα οποία γίνονταν στην Σαμοθράκη τα Καβείρια μυστήρια προς τιμήν του Θεού Διονύσου, ιέρεια των οποίων υπήρξε και η μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η Ολυμπιάδα.
Επίσης, μόνο οι γυναίκες στον θρησκευτικό πάλι τομέα μπορούσαν να γίνουν ιέρειες των Θέων της σοφίας, κυνηγιού, έρωτα κλπ, δηλαδή της Αθηνάς, της Αρτέμιδος και της Αφροδίτης. Εκτός όμως από τον θρησκευτικό τομέα θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες ενασχολήσεις των γυναικών και εκτός των οίκων τους για να γίνει ξεκάθαρο ότι οι γυναίκες στην αρχαία Ελλάδα αν ήθελαν είχαν το δικαίωμα αν όχι σε όλες τις πόλεις σε πολλές άλλες δημοκρατικές και μη να ασχοληθούν και επαγγελματικά με κάτι ή να ασχοληθούν με κάτι που να τις κάνει να περνούν ευχάριστα τον χρόνο τους.

Υπήρχαν Αυλητρίδες, οι οποίες ήταν γυναίκας που έπαιζαν αυλό, ένα από τα συνήθη πνευστά μουσικά όργανα των αρχαίων Ελλήνων. Τον αυλό χρησιμοποιούσαν σε διάφορες εστιάσεις, χορούς ή θρησκευτικές τελετές και πανηγύρια.
Υπήρχαν Γαστρομάντιδες, γυναίκες που προέβλεπαν το μέλλον μέσω των σπλάχνων -σπλαχνοσκοπία- θυσιασθέντων ζώων.
Δεικτηριάδες, γυναίκες οι οποίες ασχολούνταν με την μιμητική τέχνη. Ενδυματολόγοι, στην αρχαιότητα υπήρχαν γυναίκες αυξημένης νοημοσύνης και αντιλήψεως οι οποίες ασχολούνταν εκτός των άλλων και με τις προσωπίδες των ηθοποιών ή τα φορέματα που φορούσαν επί σκηνής.
Επιστήμονες και συγγραφείς, οι αρχαίες Ελληνίδες είχαν καλύψει όλο σχεδόν το φάσμα των επιστημονικών δραστηριοτήτων, όπως για παράδειγμα, αστρονόμοι, μαθηματικοί, φυσικοί, γεωμέτρες, ιατροί κλπ.
Εργαστίναι, οι Νεαρές κόρες που ζούσαν στην Αθήνα και προέρχονταν από την τάξη των ευπατριδών, οι οποίες εκλέγονταν κάθε χρόνο για να υφάνουν το ιερόν πέπλον της θεάς Αθηνάς, το οποίο ήταν πλούσια στολισμένο για την γιορτή των Παναθηναίων.
Εστιάδες, το επίθετο αυτό λάμβαναν κατά την αρχαιότητα οι Ιέρειες της θεάς Εστίας, που ήταν επιτετραμμένες στην Ρώμη, προς διατήρηση του Ιερού Πυρός επί του βωμού της θεάς και την τέλεση διάφορων μυστηριωδών τελετών, που έκαναν προς τιμήν της οι αρχαίοι.
Ζωγράφοι, γυναίκες οι οποίες ασχολούνταν με την ζωγραφική τέχνη. Ζωγραφέω σημαίνει απεικονίζω δια της γραφίδος εκ της ζώσης φύσεως, ζωγραφώ κοσμώ δι’ εικόνων ή χρωμάτων.
Ηθοποιοί, ηθοποιός, άνθρωπος που μορφώνει και διαπλάθει χαρακτήρα, ιδίως τον χαρακτήρα ήθους.
Θεραπαινίδες, γυναίκες του σπιτιού, οι οποίες φρόντιζαν, ως υπηρέτριες, τους ανθρώπους του σπιτιού. Πολλές απ’ αυτές είχαν και ορισμένες βασικές ιατρικές γνώσεις -πρακτικής ιδίως σημασίας-, που έμειναν γνωστές μέχρι των ημερών μας.
Ιέρειαι, Γυναίκες οι οποίες ήταν αφιερωμένες σε ναούς γυναικείων θεοτήτων ή θεαινών. Ιερείς ήταν, κυρίως, οι τελεστές των θρησκευτικών εθίμων, για τις σχέσεις των ανθρώπων προς του θεούς. Ιερομάντιδες, γυναίκες οι οποίες ασχολούνταν με την ιεροσκοπία, μάντισσες, προφήτιδες κλπ.
Κιθαριστρίδες, οι γυναίκες, που έπαιζαν το μουσικό όργανο “κιθαρίς”.
Κυβιστητρίδες, γυναίκες ασκούμενες σε ευέλικτά και επιδέξια γυμνάσια -σημερινές ακροβασίες-.
Λυρίστριαι, οι γυναίκες που έπαιζαν “λύρα”, όργανο ελληνικής προέλευσης, το οποίο επινοήθηκε από τον Ερμή κ.α.